Overslaan en naar de inhoud gaan

Eerste stappen op de ladder naar een circulaire economie

2-3 minuten
Afbeelding
Trap tegen troep

Ontgroeien is een kwestie van lange adem. Als je bedenkt wat er allemaal zal moeten veranderen, zou je de moed kunnen verliezen of gaan twijfelen aan de haalbaarheid van het doel. De beste remedie hiertegen is actie ondernemen en gewoon beginnen. Niet wachten op de EU, de industrie, de overheid, je collega’s of de buren. Je kunt zelf, kleinschalig, individueel starten met ontgroeien. En ja, alle kleine beetjes helpen! De grootste milieu-impact hebben we door spullen te kopen, dus dat is een perfect startpunt.

Bij alles wat wij mensen doen, gebruiken we grondstoffen en produceren we afval. Het winnen van grondstoffen, produceren en vervoeren van producten geeft uitstoot en schade elders. In de lineaire economie gaan de grondstoffen via die gebruikte producten uiteindelijk over in afval. Het wordt gestort of verbrand waarbij de grondstoffen verloren gaan. De voorraad grondstoffen is niet oneindig groot en de capaciteit van de aarde om afval op te nemen heeft ook grenzen. In een circulaire economie produceren we zo min mogelijk afval, gebruiken we de spullen langer, hergebruiken we (delen van) producten en wordt het afval de grondstof voor nieuwe producten. De R-ladder laat de stappen zien op weg naar een circulaire economie.

De R-ladder of de trap tegen troep
De R-ladder kent verschillende vormen; met 7 treden of met 10 treden, soms in piramidevorm en soms vereenvoudigd tot een heel praktische Trap tegen Troep. Maar altijd is het een prioriteitenladder waarbij je voor de meest duurzame oplossing kiest. Elk stapje richting een circulaire economie helpt, elke keuze helpt. Niet alle keuzes zullen meteen de allerbeste kunnen zijn, maar wel de meest optimale. De stap van recycling naar repareren lijkt misschien klein, maar is al een heel grote stap in de goede richting. Doordat er geen nieuw apparaat wordt gekocht, bespaar je de grondstoffen die gebruikt zouden worden voor het nieuwe product. Hoe hoger op de ladder hoe meer een circulaire economie wordt benaderd. Meer circulariteit betekent minder gebruik van nieuwe (virgin)grondstoffen en minder milieudruk.

10R-model


1. Recover – terugwinning
Materialen waar niets anders mee kan dan weggooien komen bij een afvalcentrale terecht. Daar wordt energie teruggewonnen tijdens de verbranding.

2. Recycle – recyclen
Gooi afval gescheiden weg zodat de grondstoffen kunnen worden teruggewonnen en hergebruikt.

3. Re-purpose – herbestemmen
Geef producten die je niet meer gebruikt een ander doel. Maak van een lege jampot een waxinelichthouder of een spaarpot.

4. Remanufacture – (delen) vermaken
Maak nieuwe producten van (onderdelen van) oude of defecte producten. Zo kan je van een kapotte lange broek misschien wel een korte broek maken door de pijpen af te knippen. Piet Hein Eek heeft ooit naam gemaakt met meubels van sloophout uit de woningbouw. 

5. Refurbish – vernieuwen
Vernieuw een product of laat het opknappen. Door je telefoon te laten vernieuwen/updaten, werkt deze weer als nieuw. Geef meubelstukken een lik verf of een andere stoffering en ze zijn weer fris.

6. Repair – repareren
Is een product kapot? Kijk of het gerepareerd kan worden om de levensduur te verlengen. Kledingreparatie is weer helemaal terug van weggeweest en een service van de betere kledingmerken. Repair-café biedt hulp bij het zelf repareren van kapotte apparaten en kleding.
Echter, soms is het beter om niet te repareren. Een oude energie slurpende koelkast kan beter vervangen worden dan gerepareerd, uiteraard door een model met een energielabel A.

7. Re-use – hergebruiken
Heb je iets nieuws nodig? Kijk of het ook tweedehands verkrijgbaar is. En misschien heb je zelf ook wel spullen die je niet meer gebruikt, maar waar iemand anders heel blij van wordt. Verkoop het of biedt het aan bij de kringloop. Denk aan kleding, meubilair, speelgoed, serviesgoed, boeken, etc, etc.

8. Rethink – heroverwegen
Overweeg bij aankopen of producten zuinig in gebruik zijn, degelijk gemaakt en repareerbaar  waardoor ze langer mee gaan. Kunnen de gebruikte grondstoffen later van elkaar worden gescheiden voor hergebruik?

9. Reduce – verminderen
Kies het afvalarme alternatief door folders, kranten of tijdschriften digitaal te lezen in plaats van op papier. Leen of deel producten, zoals boeken, kampeerspullen, (tuin)gereedschap. Overweeg over te stappen op het gebruik van een deelauto, zoals bijvoorbeeld Greenwheels, als je toch weinig gebruik maakt van een auto. 

10. Refuse – weigeren
Vraag je af of het echt nodig is een nieuw product aan te schaffen. Verdiep je in de trukendoos van reclame en marketing en weersta de neiging tot impulsaankopen. 
Kies ervoor producten zonder verpakking te kopen. Neem tijdens het winkelen een eigen tas mee, zodat je geen wegwerptassen hoeft te gebruiken.

Gebruik wat je hebt

Thea Zwaanenburg, onafhankelijk burger